ADNAN ĆERIMAGIĆ OTKRIO Vlasti RS-a pisale stranim diplomatama, prijete potpunim povlačenjem iz Dejtonskog sporazuma, a Trumpova administracija...!

Proruski predsjednik bh. entiteta Republike Srpske (RS) “ugrožava krhki mir” u zemlji i “testira granice” slabijih veza između Brisela i Washingtona otkako je se Donald Trump vratio u Bijelu kuću, piše Adnan Ćerimagić, viši analitičar za Zapadni Balkan u Evropskoj inicijativi za stabilnost (ESI).

On smatra da Evropska unija treba da samostalno pristupi tom pitanju s obzirom “da se više ne može računati na Sjedinjene Američke Države kao garanta partnera” te iznosi nekoliko savjeta za taj pristup.

Ćerimagić u tekstu koji je objavio European Council on Foreign Relations (ECFR) objašnjava kontekst presude protiv Milorada Dodika, koju je predsjednik RS-a odbacio kao politički motiviranu. Sljedećeg dana, Narodna kupština Republike Srpske usvojila je zakone koji blokiraju rad policije i pravosuđa na državnom nivou, stvarajući paralelno pravosudno tijelo, te uvela registar stranih agenata prema ruskom modelu koji cilja na civilno društvo.

“U neformalnoj bilješci upućenoj stranim diplomatama, vlasti Republike Srpske također su prijetile potpunim povlačenjem iz Dejtonskog sporazuma, ukoliko svi državni organi stvoreni od 1995. godine ne budu ukinuti”, piše Ćerimagić.

On navodi da je "administracija Donalda Trumpa od tada dva puta odbila potpisati rutinsku zajedničku izjavu u kojoj se podržava visoki predstavnik, dok je mađarski premijer Viktor Orban podržao Dodika, podrivajući jedinstvo EU na terenu".

Ćerimagic iznosi niz savjeta za Evropsku uniju kako da odgovori na situaciju, a prvi je: “Ostanite smireni i dopustite institucijama BiH da rade”.

On smatra da bi Evropljani trebali ostaviti bh. pravosuđu da se pozabavi situacijom. Objašnjava da je NSRS usvojila ove zakone po hitnom postupku—bez javne debate ili drugog čitanja, što bi moglo biti odgođeno na nekoliko sedmica ili mjeseci ukoliko budu osporeni u gornjem domu.

Jednom kada budu doneseni, njihova legalnost biće osporena pred državnim Ustavnim sudom, "koji će vjerovatno proglasiti neustavnim i možda ih suspendovati prije nego što donese tu odluku”.

Ćerimagić smatra da bi daljnje akcije visokog predstavnika "samo produbile podjele i ojačale Dodika, koji koristi prošlosedmičnu presudu kako bi okupio podršku protiv državnih institucija”.

On upozorava da ta podrška uključuje i Rusiju, koja je pozvala na vanrednu sjednicu Vijeća sigurnosti UN-a kako bi raspravljali o situaciji u BiH.

Njegov naredni savjet za EU je da "postavi jasnu crvenu liniju".

On ističe da Evropska unija i njene članice, zajedno s partnerima poput Ujedinjenog Kraljevstva i Turske, moraju jasno staviti do znanja vlastima Republike Srpske da će implementacija novih zakona prije provjere njihove ustavnosti imati posljedice.

Napominje da to nije bez presedana. U oktobru 2021. godine, NSRS je usvojila zakon o stvaranju paralelne medicinske agencije, s ciljem podrivanja državnih institucija. Zakon je potpisan u decembru, stupio je na snagu u junu 2022., ali je suspendovan od strane ustavnog suda nekoliko dana kasnije i poništen do decembra.

“U ovom slučaju, ujedinjeni stav Evropske komisije, Njemačke, Velike Britanije i Sjedinjenih Američkih Država, koji je jasno stavio do znanja da bi implementacija bila crvena linija i dovela do finansijskih sankcija, spriječio je vlasti Republike Srpske da djeluju. S obzirom da se više ne može računati na Sjedinjene Američke Države kao garanta partnera, Evropljani bi trebali nastojati ponoviti ovaj uspjeh samostalno”, navodi on.

Ćerimagić također poziva EU da "preispita svoju politiku i instrumente".

On smatra da "nepredvidiva administracija Donalda Trumpa, promjenjiva američka politika prema BiH, i mađarska opstrukcija unutar EU” zahtijevaju širu političku reevaluaciju.

“EU, zajedno s Ujedinjenim Kraljevstvom, mora procijeniti budućnost visokog predstavnika i, zajedno s NATO-om, razmotriti misiju EUFOR Althea koju vodi EU, a koja zavisi od godišnjeg obnavljanja od strane Vijeća sigurnosti UN-a—gdje Rusija, Kina i Sjedinjene Američke Države imaju pravo veta”, ističe on.

Navodi da Evropljani također trebaju jasno staviti do znanja svojim bh. partnerima da su državne institucije stvorene od 1995. godine ključne za pristupanje zemlje EU i stabilnost. Njihovo slabljenje ili ukidanje podrilo bi trenutnu i buduću integraciju, utičući na slobodnu trgovinu, putovanja bez viza i druge sporazume.

Slobodna Bosna